كنترل شرايط محيطی در فرایند آماده سازی سطح حین اجرای رنگ
به منظور موفقیت در عملیات اجرایی آمادهسازی سطوح، اعمال و مرحله پخت پوشش، نظیر پخت رنگ تفلون كنترل شرایط محیطی ضروری میباشد. در ادامه، پارامترهای محیطی كه باید كنترل و نظارت شوند به همراه اثرات هر كدام بر روی یك عملیات موفق، بررسی و ارائه میشود.
همچنین تجهیزات بازرسی شرایط محیطی معرفی میگردند. برای جلوگیری از وقوع عیب و نقص در پوشش اجرا شده باید فرآیند آماده سازی سطوح و كاربرد رنگ، تحت شرایط محیطی بهینه صورت گیرد. ابزارهای گوناگونی را میتوان برای نظارت و كنترل پارامترهای محیطی بكار برد که عبارتند از :
- دمای هوا
- دمای سطح
- رطوبت نسبی (RH)
- دمای نقطه شبنم (Dew-Point)
- اختلاف بین دمای سطح و دمای نقطه شبنم
اغلب پوشش ها در دمای پایین و رطوبت نسبی بالا، به طور كامل خشك نمیشوند. آنچه كمتر مورد توجه قرار میگیرد تأثیری است كه رطوبت سطح بر طول عمر و نحوه عملكرد مواد دارد. هنگامی كه هوای نسبتاً گرم و مرطوب با سطح در تماس باشد، رطوبت طی فرآیند میعان یا چگالش، بر روی سطح كندانس میكند.
رطوبت، موجب خوردگی فولاد بدون حفاظ میگردد. همچنین رطوبت محبوس شده بین پوشش و زیر لایه باعث ایجاد عیوبی در رنگ اعمالی خواهد شد. مشاهده میعان رطوبت بر روی سطوح بلاست شده مشكل میباشد لذا به جای یافتن رطوبت، از ابزارهایی به منظور تشخیص احتمال شكل گرفتن رطوبت بر روی سطح، استفاده میشود.
محاسبه دمای نقطه شبنم
برای محاسبه دمای نقطه شبنم در قبل، بعد و هنگام اعمال رنگ، باید آزمایشاتی صورت پذیرد. دمای نقطه شبنم باید با دمای سطح مقایسه شود تا اطمینان حاصل گردد كه این دو دما به اندازه كافی از یكدیگر فاصله داشته و احتمال شكلگیری رطوبت وجود ندارد.
نظارت دقیق بر شرایط محیطی و درك صحیح از اثرات آنها بر كیفیت و طول عمر سیستم پوششی اعمالی، برای تمامی پیمانكاران و بازرسین، دارای اهمیت میباشد.
دمای هوا و سطح
اولین پارامتر لازم برای تشخیص احتمال شكل گرفتن رطوبت و میعان آن بر روی سطح پایه؛ دمای سطوح آماده شده یا پوشش داده شده و همچنین دمای هوای اطراف سطح میباشد. در شب، عموماً قطعات ساخته شده از فولاد، حرارت پس داده و خنكتر از هوای محیط میباشند.
در طی روز، این قطعات، حرارت را جذب كرده و گرمتر از دمای هوای محیط هستند. بنابراین در صورتی كه دمای فولاد یا هوا، خیلی سرد یا گرم باشد به دلیل ایجاد اختلاف دمای سطح و هوا، باید نظارت كامل در فرآیند رنگآمیزی صورت گیرد.
اعمال پوشش در دمای نامناسب میتوان ایجاد عیوبی نظیر: تاول زدن، سوراخ شدن، حفره زایی، اسپری خشك و ترك خوردگی عمیق را به همراه داشته باشد. بنابراین تولیدكنندگان باید حداقل و حداكثر دمای سطح را برای استفاده از پوشش مشخص نمایند.
دمای سطح
در استاندارد بازرسی رنگ (ASTM D 3276) اشاره شده است كه به طور عمومی حداقل دمای سطح برای كاربرد پوشش، برای ۵ درجه سانتی گراد میباشد. البته ممكن است در فرآیند پخت سرد در سیستم های یك یا دو جزیی، حرارت سطح به ۱۸ – درجه سانتی گراد هم برسد و یا در سیستم های دوجزیی متداول، این حداقل تا دمای ۱۰۰ درجه سانتی گراد افزایش یابد.
حداكثر دمای سطح هنگام اعمال رنگ را عموماً ۵۰ درجه سانتیگراد پیشنهاد میكنند مگر آن كه تولیدكننده دمای دیگری را بر حسب نوع پوشش و مكانیزم خشك شدن آن، مشخص كرده باشد. سطحی كه خیلی داغ باشد ممكن است موجب بخار شدن سریع حلال و ایجاد مشكل در اعمال رنگ و بروز عیوبی نظیر تاولزدگی و خلل و فرج گردد.
رطوبت نسبی
میزان پخت و خشك شدن پوشش، مستقیماً تحت تأثیر رطوبت نسبی (RH) میباشد. رطوبت نسبی عبارتست از: میزان رطوبت موجود در هوا كه به صورت درصدی از میزان اشباع شدگی در یك دمای معین، مشخص میگردد.
هوای مملو از رطوبت نمیتواند به اندازه هوای خشك، حاوی حلال باشد. بنابراین، رطوبت نسبی بالا میتواند میزان تبخیر حلال را كند نماید.
به همین دلیل، حداكثر میزان رطوبت نسبی كه در آن، امكان استفاده و عمل پخت پوشش وجود دارد، ۸۵ درصد پیشنهاد میگردد.
البته برخی از پوششها برای پخت و سخت شدن به رطوبت نیاز دارند لذا ضروری است كه مشخصات هر پوشش برای انتخاب شرایط بهینه، بررسی شود.
دمای نقطه شبنم
دمایی كه در آن، رطوبت شروع به شكلگیری و میعان بر روی سطح میكند. به عبارت دیگر، دمایی كه در آن یك حجم هوا باید سرد شده تا به مرحله اشباع برسد و این، نتیجه تأثیر متقابل دمای هوا و میزان رطوبت نسبی محیط میباشد.
اختلاف بین دمای نقطه شبنم و دمای سطح
در صورتی كه این دو دما یكسان باشند، رطوبت و میعان آن بر روی سطح، شكل میگیرد. حتی در صورت نزدیكی این دو دما به یكدیگر هم، خطر شكلگیری رطوبت به طور غیرمنتظره وجود دارد.
استانداردهایی نظیر ASTM D 3276 و ISO 8502-4 بر این مسئله تأكید دارند كه دمای سطح باید در مراحل مختلف پوشش دادن نظیر: آمادهسازی، اعمال و پخت، حداقل ۳ درجه سانتیگراد بالاتر از دمای نقطه شبنم باشد. این حداقل اختلاف باعث می شود تا همزمان با تبخیر حلالها و یا زمانی كه از مواد سرد استفاده میشود، دمای سطح كاهش پیدا كند.
تجهیزات اندازهگیری
دمای هوا، دمای نقطه شبنم و میزان رطوبت نسبی را میتوان با استفاده از یك سایكومتر، اندازهگیری نمود. برای استفاده از این نوع تجهیزات، باید دستورالعمل كاربرد آنها را به دقت مطالعه كرده و بر اساس آن اندازهگیری را انجام داد.
ترمومتر اندازهگیری دمای سطح از یك المنت حساس تشكیل شده است. ترمومتر را باید در یك مكان برای مدت كافی (۲ الی ۳ دقیقه) برای تثبیت دما، نگه داشت. از نور مستقیم خورشید، باد، گرما، مجاری تهویه و سایر موارد این چنینی باید در هنگام اندازهگیری دما، اجتناب نمود.
برای اندازهگیری دمای سطح میتوان از ترمومترهای دیجیتال مادون قرمز، بدون تماس با سطح استفاده كرد. در این حالت هر چه دستگاه دورتر از سطح نگه داشته شود، منطقه وسیعتری اندازهگیری شده و خطای بیشتری وجود خواهد داشت.
با توجه به آنكه شرایط محیطی و جوی دائماً در حال تغییر میباشد لذا باید اندازهگیری به طور مداوم انجام شود. بین منظور معمولاً یك دوره زمانی ۴ ساعته پیشنهاد میشود.
نظارت بر شرایط محیطی
هنگام عملیات سندبلات و همچنین پس از اعمال رنگ در مرحله پخت، شرایط محیطی به نظارت بیشتری نیاز دارند. در این صورت اطمینان حاصل میشود كه دمای فلز پایه بالاتر از نقطه شبنم میباشد.
استفاده از ابزارهای دیجیتال چندمنظوره در سالهای اخیر متداول شده است. این ابزارها فرآیند اندازهگیری و محاسبه تمامی پارامترهای محیطی را به سرعت و با دقت و سادگی بهتری انجام میدهند.
همچنین این قابلیت را دارند كه به صورت خودكار در بازه زمانی تعریف شده، اندازهگیری را انجام داده و آن را ثبت نمایند. كاربرد آسان و حتی یك دستی آنها هنگام بالا رفتن از نردبان یا داربست و امكان سنجش مناطقی كه دسترسی به آنها مشكل است، موجب شده كه به عنوان یك ابزار مطلوب، در بازرسی رنگ و پوشش مورد استفاده قرار گیرند.
بدون دیدگاه